کلیسای مسیح تا سال 500 میلادی

بین سال های 100 تا 500 میلادی ، کلیسای مسیحی دچار تغییرات شگفت انگیزی شد . در سال 100 میلادی، کلیسا از اقلیت کوچکی درست شده بود که به تناوب تحت آزار و جفا قرار می گرفت. در آن زمان، اگرچه اناجیل چهارگانه و رسالات رسولان در کلیساها مورد استفاده قرار می گرفتند، به شکل مجموعه ای مدون جمع اوری نشده و شکل عهد جدید را نگرفته بودند. اگرچه اعترافاتی کوتاه، چون « عیسی خداوند است »، بر زبان رانده می شد، هنوز اعتقادنامه ای رسمی وجود نداشت. کلیسا از نظر سازمانی، چون کلیسایی که در نگارش های عهد جدید با ان روبه رو می شویم، تحت نظم و قانونمندی خاصی نبود و در هر منطقه سازمانی ویژه داشت. اشکال مشخص پرستش و عبادت وجود نداشت ؛ اگرچه دعاهای خاصی چون پرستش خداوند نیز مورد استفاده قرار می گرفت.

اما در سال 500 میلادی وضعیتی کاملاً متفاوت حاکم بود. اکثریت بزرگی از کسانی که در گستره ی امپراتوری روم می زیستند، خ.د را مسیحی می خواندند و مسیحیت به مذهب رسمی امپراتوری تبدیل شده بود. همچنین کلیساهای مستقلی در ماورای مرزهای امپراتوری، برای مثالف در مناطقی چون اتیوپی و هند وجود داشتند. کتاب مقدس شامل عهد عتیق و عهد جدید بود که عهد جدید دقیقاً همانی بود که امروزه در دسترس ماست ؛ منتها در چند منطقه ی خاص ، عهد جدیدی وجود داشت که کمی با عهد جدید فعلی در دسترس ما متفاوت بود. در این زمان دو اعتقادنامه ی عمده وجود داشت که به شکل وسیع مورد استفاده بودند. همچنین درک صریحی در مورد راست دینی مسیحی خصوصاً در مورد اموزه ی تثلیث و شخصیت مسیح وجود داشت که در تقابل با بدعت ها قرار می گرفت. خدمت کلیسایی به سه شکل خدمت به اسقفان ،مشایخ ،شَمّاسان دیده می شد. پرستش کلیسا کاملاً شکل آیینی به خود گرفته و به همراه مجموعه ای از دعاهای مدرن برگزار می شد.

بسیاری از این تغییرات ، به تدزیج طی چهارصد سال به وقوع پیوستند. در مجموع ف این تغییرات به نفع کلیسا و بیانگر رشد به هنجار کلیسا بود ؛اما همه ی این تغییرات تاُثیر مثبتی بر جای ننهاد. امروزه بسیاری از صاحب نظران ، با اغماض و چشم پوشی ، اتحاد و پیوستگی بین کلیسا و حکومت را در ان زمان برکتی برای کلیسا قلمداد می کنند ، امّا برکتی که مضرّاتی با خود داشت. گروهی نیز نسبت به الگوی خدمت و اَشکال پرستشی که کلیسا در این دوران به نوعی مجبور به پذیرش ان شد ، نظر چندان مساعدی ندارند.

در حیات کلیسای اولیّه دو نقطه ی عطف را می توان مشاهده کرد. نخستین نقطه ی عطف در سال 70 میلادی دیده می شود . تا این زمان شاگردان مسیح عمدت‍‍‍اً یهودی بودند و در مجموع گروهی تلقی می شدند که به عنوان نوعی بدعت ، از یهودیت جدا شده بودند. ناصری ها در کنار دیگر گروه های موجود در یهودیت ، چون فریسی ها ، صدوقی ها ، و اِسین ها (اعمال رسولان 5:24 ) مشاهده می شدند. کلیسای مادر در اورشلیم قرار داشت . پولس رسول جد و جهد می کرد تا به رسالت خود در میان غیر یهودیان یا امت ها رسمیت بخشد . او به سختی تلاش می کرد تا این موضع را به کرسی بنشاند که ضرورتی ندارد غیر یهودیان گرویده به مسیح ، با ختنه شدن یهودی شوند . امّا در سال 70 میلادی شهر اورشلیم توسط رومی ها ویران شد و دیگر اثر از کلیسای اورشلیم باقی نماند و از این زمان به بعد کلیسای غیر یهودیان اهمیت اصلی را پیدا کرد . پس از مدت زمان کوتاهی ، کلیسای روم که در پایتخت جهان غیر یهودی قرار داشت ،نقشی رهبری کننده پیدا کرد. در حالی که در کلیسای زمان نگارش عهد جدید مسئله ی حاد این بود که « آیا غیر یهودیان باید ختنه شوند( یعنی یهودی شوند)؟» در کلیسای قرن دوم مسئله به این شکل در آمده بود که « آیا یهودیانی که به مسیح ایمان اورده بودند ، می توانند قوانین شریعت دین یهود را حفظ کنند ( یعنی یهودی باقی بمانند )؟» بدین سان مسیحیت از فرقه ای یهودی ، به ایمینی که بالقوه حالت جهانی پیدا کرده بود ، تبدیل شد.

دومین نقطه ی عطف عمده ، با ایمان آوردن امپراتور کنستانتین به مسیح در سال 312 میلادی به وقوع پیوست . تا این زمان کلیسا اقلیتی نا مقبول محسوب می شد که هر چند گاه یکبار تحت ازار و جفا قرار می گرفت ؛ امّا از این زمان به بعد شرائط به سرعت تغییر کرد . کنستانتین به آزار و جفای کلیسا خاتمه داد و پشتیبانی حکومت از کلیسا را اغاز کرد. از امپراتورانی که پس از وی به حکومت رسیدند تنها یک حکومت مسیحی بود . بدین سان ،مسیحیت به مذهب رسمی امپراتوری تبدیل شد.

در آن زمان گروهی از پیوند بین کلیسا و حکومت با شور و شوق استقبال کردند ( برای مثال ،            ا ئوسبیوس اهل قیصریه) و امروزه نیز بسیار مدافع چنین پیوندی هستند . امّا گروهی دیگر از همان ابتدا با تردید به این موضوع نگریستند و امروزه نیز گروه بسیاری چنین پیوندی را خطایی هولناک می دانند. مسائل بسیاری در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرند: اولاً : پذیرش مسیحیت به عنوان مذهب رسمی امپراتوری باعث گشت تا انبوه بزرگی از مردم به شکلی سطحی به مسیحیت بگروند. این امر باعث نزول معیارهای اخلاقی مسیحیت و ورود برخی از اعمال بت پرستانه به درون مسیحیت شد . ثانیاً ، کلیسای شهیدان که تحت جفا بود ، پس از مدتی خود به کلیسای رسماً جفا کننده تبدیل شد. ابتدا تعقیب و آزار رسمی علیه گروه های مسیحی آغاز گشت که از کلیسای اصلی کاتولیک  فاصله گرفته بودند و آنگاه این تعقیب و آزار علیه آیین های غیر مسیحی به کار گرفته شد. ثالثاً ، به تدریج که اروپا مسیحی شد ، مسیحیت در معرض این خطر قرار گرفت که به مذهب خاص منطقه ای اروپاییان تبدیل شود. امّا این موضوع را نیز باید به یاد داشت گه بخش اساسی تاریخ مسیحیت در اروپا به وقوع پیوسته و کلیسا در این قاره بارها و بارها تجدید حیات یافته و پیام انجیل از آنجا در کل جهان انتشار یافته ا ست.

کلیسای اولیه ، همچون امپراتوری روم ،به دو بخش شرقی و غربی تقسیم شده بود که در بخش شرقی به زبان یونانی و در بخش غربی به زبان لاتین سخن می گفتند. علاوه بر تفاوت زبانی ، بین این دو بخش تفاوت های فرهنگی نیز وجود داشت . مسیحیت اولیه در بین غیر یهودیان ، مسیحیتی یونانی بود و عهد جدید نیز به یونانی نگاشته شده بود. حتی در غرب امپراتوری هم ، کلیساهای اولیه یونانی زبان بودند و کلیسای روم تا قرن سوم عمدتاً کلیسایی یونانی زبان باقی ماند . نخستین نشانه های مسیحیت لاتینی در شمال آفریقا به چشم می خورد و ترتولیان افریقایی(در پایان قرن دوم ) نخستین نویسنده ی مهم مسیحی لاتین زبان است. در قرون اولیه، اگرچه بین کلیساهای یونانی زبان و لاتین زبان برخوردهایی به وجود می امد ، در مجموع این کلیساها همزیستی خوبی با یکدیگر داشتند. بعدها ، پس از ا ضمحلال امپراتوری روم در قرن پنجم در غرب ، این کلیساها از یکدیگر جدا شدند و بعدها به کلیسای ارتدوکس شرق و کلیسای کاتولیک رومی تبدیل شدند.